Biljeska o piscu
Charles Baudelaire ( 1821.-1867. ), francuski liricar, knjizevni i likovni kriticar, autor izvanrednih pjesama u prozi, najznacajnija je pjesnicka licnost za modernu evropsku poeziju, za njen pjesnicki izraz i tematiku te za sve njene teorijske preokupacije. Nesporazumi i trzavice u obitelji s majkom, poznanstvo s mulatkinjom Jeanne Lemer ( poznata pod imenom Jeanne Duval ), krajnje nesredjen zivot ( pokusaj samoubojstva ), duboki sukobi s drustvom, prevodjenje E. A. Poea, odlucni su poticaj u njegovoj poeziji. Ali je Baudelaire u izboru motiva, izraza, jezika, ugodjaja i atmosfere potpuno nova i izvorna pjesnicka licnost. Medju modernim pjesnicima prvi je prikazao sumornost urbanih situacija i perspektiva, obradjujuci njihove potpuno nove, ali i sokantne, dotada nezamislive motive.
Glavno autorovo djelo, istovremeno i teleljno za svu kasniju poeziju, Cvjetovi zla ( 1857, drugo izdanje 1861. i trece izdanje 1869. ) izazvalo je svestranu diskusiju. Ipak Baudelairovi poetski motivi, sugestivnost potpuno novih metafora, snaga i neposredna zivotnost simbola, najvisa dotjeranost jezika, slozenost u zapazanjima, ozivljavanje sinestezije izborili su Baudelairovim ostvarenjima neprijeporna priznanja.
Cvjetovi zla:
Charles Baudelaire posve je originalna i individulana pjesnicka licnost. On je u punom smislu rijeci preteca simbolizma i moderne poezije uopste, a njegova pjesnicka zbirka Cvjetovi zla sadrzi sve elemente kasnije simbolicke poezije
Baudelaire se u svemu odupire dotadasnjim lirskim konvencijama, bile one tematskog ili formalnog karaktera. Umjesto romanticarskog sentimentalizma i pejzaznih motiva, Baudelaire otkriva nove ljudske senzibilitete. Ostajuci u svom vremenu, zatvarajuci se u ugodjaje urbane sredine i zatvorene vidike, on analizira vlastita osjecajna stanja: svoje nemire, tjeskobe, dozivljavanja smrti kao osnovnih opsesija. Iz tih osjecajnih stanja izbija i neodredjen pjesnikov revolt koji se manifestira u cinicnom odnosu prema ljudima i zivotu: hvali ono sto je nemoralno, nezdravo, odvratno-satanizam. Baudelairova poezija prodire duboko u psihu, to je obracanje svom dubokom "ja" , punom tajnovitosti, nedefiniranosti, groze, tamnih i nejasnih slutnji.
Baudelaire realnu stvarnost dozivljava kao neorganizirano i porazbacano mnostvo slika i oznaka koje svoj smisao i sklad dobivaju tek u masti stvaraoca te se tako pretvaraju u njegovu subjektivnu realnost.
Baudelairovi cvjetovi zla djelo je koje je izazvalo veliki skandal. Za ono vrijeme previse slobodno naslo se na sudu, neke su pjesme bile zabranjene. Medjutim ni to nije sprijecilo ogroman Baudelairov uspjeh koji je ocit i danas.
Prokleti se pjesnik na pocetku Cvjetova zla obraca citaocu, on sebe na neki nacin usporedjuje s citaocem, sa svim citateljima, sa sveukupnim covjecanstvom.
------------------------------------------------------------------------------------------Citatelju:
"Jedino doda da! - Kroz beskrajne sate
Dok sanja vjesala, pusi lule skromne.
Znas je citatelju, nekaznicu lomnu
Hipokrite stari - moj jednaki- brate!"
------------------------------------------------------------------------------------------
Baudelaire citave cikluse pjesma posvecuje zenama. Njegov odnos prema zeni izuzetno je cudan. Za razliku od ostalih pjesnika koji su zenu uzdizali do nebeskih visina, Baudelaire prezire zenu nazivajuci je s demonom, mucenicom, prokletnicom.
------------------------------------------------------------------------------------------
"Djevice, demoni, mucenice bijedne !
U preziru zbilje i njezinih uza
Sve beskraja zedne nezbludne il’ cedne,
Cas krikova prene, a cas prene suza,
Nad nasim se paklom, munja nadsrne,
Grci dusa moja: zali vas i voli,
Jer ko ganje pece zedj muka zene,
Srca vasa - mize ljubavi i boli!"
Prokletnice!
------------------------------------------------------------------------------------------
Zene Baudelaire smatra ogranicenim, glupim i sposobnim samo da zadovoljavaju muskarca. Isao je iz krajnosti u krajnost, cudi se sto zena ima pristup u crkvu.
Zene koje su inspirirale Baudelaire bile su Jeanne Duval ili Crna Venera, Apolonije Sabatier, Bijela Venera i Marije Danlrme Madona. Crna Venera bila je mulatkonja i Baudelaire je njoj posvetio citav jedan ciklus pjesama: Nakit, Egzoticni miris, kosa, Vampir, Zeba. Crna Venera je prostitutka, monstruozna mjesanka, lazljiva, nemilosrdna, samouvjerena i alkoholicarka koju pjesnik ipak pretvara u predivnu djevojku.
------------------------------------------------------------------------------------------
"Dugo! Uvijek! U kosu cu ti tkati
Rubine, safire, dare skupocijene!
Zelji ces se mojoj uvijek odazvati.
Jer ti si mi casa sanje dragocjene
Iz koje ispari vino uspomene!"
Kosa!
------------------------------------------------------------------------------------------
"Ni sni opijuma ni tajanstva tame
Tako me ne mame kao slast usana,
K tebi zudnje idu poput karovana
Da ne sjaje zjena gase zedju came.
------------------------------------------------------------------------------------------
Bijela Venera i Madona bile su manje vazne zene za Baudelaierevo pjesnicko stvaralastvo, no i o njima ispjevao je pjesme u kojima je iskazao svoju nadljudsko umijece.
------------------------------------------------------------------------------------------
"Sagradit cu za te, o Madono moja,
na dnu svojih zalosti bez broja,
Izdupsti u kutu svog srca najcrnijem
Daleko od svijeta tek da te sakrijem,
Skroviste za te modro i pozlaceno.
Nacinit cu nozeva sedam, bez smijeha
Brusit cu ih kao majstor igve svoje
I u dno naciljati ljubavi svoje,
Zabosti ih u srce ti prestraseno,
Srec rasplakano, Srce zaguseno!
Jednoj Madoni
------------------------------------------------------------------------------------------
Ljubav se dijeli na dvije komponente, seks i erotiku. Seks je cesto fizicki kontakt, dok je erotika nesto duhovno sto se dogadja u covjekovoj psihi i sto obicno nema nikakve veze s fizickim kontaktom.
U Baudelairovim pjesmama prevladava erotika i ljubavni zanos prema zenama simbolima ljepote i zla koje pjesnik istovremeno voli i mrzi.
------------------------------------------------------------------------------------------
" U postelju skrivas zvijezde same,
O necista zeno, okrutna od came!
Da ti se u igri posobone zubi
U jaslama trajnim novo srce ljubi."
------------------------------------------------------------------------------------------
Baudelaire, prokleti pjesnik, bio je kontraverzan licnost za svoje vrijeme o cemu svjedoce i njegove pjesme. trebalo je proci mnogo godina da bi citalac shvatio vrijednost njegovih stihova. Vodile su se mnoge polemike oko toga da li je ono sto je bolesno u stvarnosti bolesno i u umjetnosti. Baudelaire bio je zasigurno psihicki nestabilna i nezadovoljna osoba koja nije bila zadovoljna svojim zivotom i koja je spas pronalazila u opijumu i alkoholu. No svakako je to njegovo nesredjeno psiholosko stanje napravilo od njega jednog od najbljih pjesnika svih vremena.
------------------------------------------------------------------------------------------
" Sva priroda hram je gdje stupovi zivi
Izrijecima mutnim ponekad se glase:
kroz sumu simbola covjek probija se
i pod njinim prisnim pogledima zivi."
Suglasja
------------------------------------------------------------------------------------------
U pjesmi Suglasja Baudelire je iznio vlastitu poetiku. Osnovni je zadatak pjesnika da uocava i pronalazi u toj "sumi" simbola analogije, suglasnosti, a ta srodnost svih elemenata prirode poetski se moze izraziti samo simbolom, usporedbom, metaforom, alegorijom.
Baudelaire je svojom poezijom, unoseci u nju ponovo subjektivni osjecaj kao bitnost, ali ne u romanticarskom smislu, ne iznoseci toliko goli osjecaj koliko "dusu", psihu covjeka - a s druge strane ostvarujuci posebnu viziju zivota - doista otvorio put poeziji i uopste stvaralastvu simbolista, koji ce se pojaviti kao direktna reakcija na parnasovce i njihovu poeziju.
No comments:
Post a Comment